Bruksizm (zgrzytanie zębami) – objawy i metody leczenia

Bruksizm, czyli nieświadome zgrzytanie i/lub zaciskanie zębów, to zaburzenie, które dotyka coraz większą liczbę pacjentów zarówno dorosłych, jak i dzieci. Najczęściej objawia się w nocy, kiedy ciało powinno odpoczywać, a mięśnie żuchwy pracują intensywnie i bez kontroli. W ciągu dnia pacjenci często nie są świadomi problemu, aż do momentu, w którym pojawiają się pierwsze objawy: ścieranie szkliwa, nadwrażliwość zębów, bóle głowy lub napięcie mięśni żwaczy.

Bruksizm może mieć różne przyczyny. Najczęściej wskazuje się na długotrwały stres, przeciążenia psychiczne, zaburzenia snu (w tym obturacyjny bezdech senny), wady zgryzu, a także dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego. Współczesna medycyna coraz częściej uznaje bruksizm za schorzenie wieloczynnikowe z pogranicza stomatologii, psychologii, neurologii i laryngologii.

Jednym z kluczowych objawów bruksizmu jest stopniowe, ale bardzo widoczne ścieranie szkliwa. Zęby tracą swoją naturalną anatomię, stają się krótsze i bardziej płaskie. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do pęknięć szkliwa, odsłonięcia zębiny, a nawet uszkodzenia koron protetycznych lub plomb. Pacjenci często zgłaszają także bóle głowy, szyi i karku, napięcia w okolicach twarzy czy nawet szumy uszne.

Leczenie bruksizmu zawsze rozpoczyna się od szczegółowej diagnostyki zarówno klinicznej, jak i obrazowej (RTG, tomografia CBCT). W leczeniu stosuje się indywidualnie dopasowane szyny relaksacyjne, które chronią zęby przed dalszym uszkodzeniem i redukują napięcia mięśniowe. Szyna zakładana jest na noc – pozwala mięśniom się rozluźnić, a zębom „odpocząć”.

W wielu przypadkach wprowadza się także fizjoterapię stomatologiczną, masaże, ćwiczenia rozluźniające i pracę nad postawą ciała. Jeśli bruksizm ma podłoże stresowe, warto rozważyć konsultację psychologiczną, techniki relaksacyjne, terapię behawioralną lub wsparcie farmakologiczne. W najcięższych przypadkach stosuje się botoks (toksynę botulinową), który czasowo „wycisza” nadaktywne mięśnie.

Bruksizm nie zawsze daje silne objawy na początku. Często pierwsze ślady widoczne są dopiero podczas rutynowego przeglądu stomatologicznego i to właśnie wtedy można skutecznie wdrożyć leczenie, zanim dojdzie do trwałych uszkodzeń zgryzu. Warto nie ignorować oznak takich jak napięcie żuchwy, bóle głowy po przebudzeniu czy starty wygląd zębów.

Regularne kontrole stomatologiczne, odpowiednio dobrana szyna i redukcja stresu to kluczowe elementy skutecznej terapii bruksizmu. Współczesna stomatologia dysponuje skutecznymi metodami, które pozwalają nie tylko zminimalizować objawy, ale realnie poprawić jakość życia pacjenta.